„Dolinka Roztoki” Ścieżka Dydaktyczna – Puszcza Kampinoska.

Ścieżka dydaktyczna „Dolinka Roztoki” rozpoczyna się przy parkingu w Roztoce i tam też po zatoczeniu pętli o długości ok. 1,5 km kończy. Pomimo stosunkowo malej długości jest jedną z najbardziej atrakcyjnych ścieżek w Parku. Wiedzie przez bardzo urozmaicony teren: początkowo wspina się na niezbyt wysoki wał wydmowy porośnięty borami sosnowymi, po czym opada ku malowniczym łąkom wsi Łubiec. Następnie biegnie wzdłuż Kanału Zaborowskiego, za którym znajduje się Obszar Ochrony Ścisłej „Roztoka”.

Trasa jest łatwa, oznakowana międzynarodowym symbolem ścieżki dydaktycznej (biały kwadrat z zielonym paskiem). Na trasie znajduje się 7 przystanków z barwnymi tablicami ilustrującymi wybrane zagadnienia.

Przebieg Trasy: Roztoka parking -bór na wydmie – skraj lasu – brzeg kanału – las – Roztoka parking

Ścieżka Dydaktyczna „Dolinka Roztoki” – Puszcza Kampinoska.

Dolinka Roztoki usytuowana jest na skraju południowego pasa wydmowego, w miejscu gdzie niegdyś wody spływające z Równiny Łowicko-Błońskiej przebiły się przez wąski pas wydm i rozlały na szeroki pas bagien północnych. Położona jest niemal w samym centrum Puszczy Kampinoskiej: w odległości 1 km na północny zachód od parkingu leży geometryczne centrum puszczy. Po zachodniej stronie szosy Leszno – Kazuń wznosi się jeden z potężniejszych kompleksów wydm parabolicznych w Parku, największa z nich to Duża Góra. Przy Kanale Zaborowskim rośnie grupa pomnikowych dębów szypułkowych.

Pierwsza wzmianka o miejscowości Roztoka pochodzi z1484 r. Dotyczyła wzniesionego nad płynąco tu rzeczką młyna wodnego, jednego z pierwszych budynków w głębi Puszczy. W XVIII w. powstała miejscowość Budy Roztoka, założona przez budników – robotników leśnych trudniących się eksploatacją lasu i wyrobem węgla drzewnego, smoły i potażu. W miejscu gdzie obecnie znajduje się parking, stała kiedyś gajówka.

Kampinoskie łąki powstały na skutek zapoczątkowanego w XVII w. karczowania lasu i osuszania terenów bagiennych. Ekstensywna gospodarka rolna, polegająca na koszeniu lub wypasie doprowadziła do powstania bardzo bogatych florystycznie zbiorowisk półnaturalnych łąk, które na trwałe wpisały się w puszczański krajobraz. Flora kampinoskich łąk i muraw liczy ponad 200 gat. roślin naczyniowych, 30 gat. mszaków oraz 10 taksonów porostów. Do najrzadszych należą storczyki. m.in. kukułka krwista i kukułka szerokolistna, kruszczyk błotny, goździk pyszny lub paproć – nasięźrzał pospolity. Znajdujące się tutaj łąki świeże i wilgotne z klasy Molinio-Arrhenatheretea cechuje sezonowość kwitnących roślin. Wiosną, w miejscach zalanych wodą zakwitają knieć błotna zwana kaczeńcem, wkrótce na biało zakwita rzeżucha łąkowa, w maju łąki pokrywają się żółtymi kobiercami jaskrów ostrych. Maj i czerwiec są okresem najbujniejszego rozwoju roślinności. Wśród soczystej zieleni traw i turzyc zakwita m.in. żywokost lekarski, firletka poszarpana, storczyki, jaskry rdest wężownik, kuklik zwisły.

Łąki są też miejscem bytowania wielu zwierząt – wiosną na rozlewiskach mają miejsce zbiorowe toki żab moczarowych, których samce na ten czas przybierają intensywną niebieską barwę. Do najciekawszych ptaków należy derkacz. Ten nieco większy od przepiórki ptak prowadzi bardzo skryty tryb życia, jego obecność zdradza jedynie odgłos godowy – rytmiczne derr derr. Żyje na otwartych terenach podmokłych. W wielu krajach na skutek intensyfikacji rolnictwa jest bliski wyginięcia. W Parku bytuje jedna z największych krajowych populacji tego gatunku, licząca od 100 do 300 odzywających się samców. Łąki są też miejscem polowania ptaków drapieżnych – myszołowa i orlika krzykliwego oraz bociana czarnego.

Po drugiej stronie kanału znajduje się obszar ochrony ścisłej „Roztoka”. Na tym niewielkim terenie, o powierzchni 9 ha, od blisko 50 lat przyroda rządzi się sama. Na naszych oczach zachodzą przemiany w drzewostanie. Obumierają stare ponad 150-letnie sosny i pojedyncze dęby. Przyczyną zamierania dębów rosnących w pobliżu kanału było żerowanie bobrów. Miejsce po starych drzewach zajmuje młode pokolenie dębów. Rozwój dąbrowy na wydmie możliwy jest dzięki sąsiedztwu z terenami bagiennymi, które powodują podwyższenie wilgotności gleby i powietrza

Ochrona ścisła pozwoliła na pozostawienie na powierzchni martwych drzew, ważnego elementu w funkcjonowaniu ekosystemu leśnego. Śmierć drzewa jest bowiem początkiem nowego życia. Pod korą osłabionego i obumierającego drzewa żerują larwy chrząszczy. Dzięcioły wykuwają dziuple, w których gnieżdżą się np. kowaliki i sikory. Huby zdradzają obecność grzybów rozkładających drewno. Przewrócony pień przez kilkadziesiąt lat jest „domem” i pożywieniem dla milionów organizmów, od owadów po grzyby i bakterie. Na leżącej kłodzie i w mikrosiedliskach tuż przy niej rosną mchy, porosty i rośliny zielne. W powolnym i stopniowym procesie rozkładu drewna uwalniane są mikro- i makroelementy. Pobrane przed laty przez drzewo związki chemiczne wracają do gleby.

Znajdujemy się w obniżeniu terenu, które w naturalny sposób powstało pomiędzy wydmami. Niegdyś przepływał tędy nieduży strumień. Przebijająca się przez pas wydmowy dolinka ma charakter przełomu. W XVIII wieku z wód płynących przez Roztokę korzystały dwa młyny. Na zachowanych mapach z pierwszej połowy XIX wieku widoczny jest przepływający tędy niewielki ciek, który nie odprowadzał wód do większej rzeki, lecz kończył się wśród bagien na północy. Już wówczas na południu do roztockiej strugi wpadał sztuczny ciek odwadniający łąki Łubca i Zaborowa.

W celu zwiększenia wydajności łąk i usprawnienia odpływu wody z podmokłych terenów rozbudowywano system kanałów. W drugiej połowie XIX wieku przez dolinkę roztocką przebiegał Kanał Zaborowski, który odprowadzał wody do Łasicy. Obecny kształt Kanałowi Zaborowskiemu nadały prace prowadzone w XX wieku. Już w latach 50. XX wieku, kiedy planowano utworzenie parku narodowego, dostrzeżono problem obniżania się poziomu wód gruntowych i nadmiernego przesuszenia Puszczy Kampinoskiej.

W celu ograniczenia negatywnego wpływu kanałów na przyrodę wybudowano zastawki, których zadaniem jest zahamowanie odpływu wody w okresach suszy. Do zatrzymania wody przyczyniają się również bobry.

Bobry zniknęły z terenów Puszczy Kampinoskiej ok. 150 lat temu. Po II wojnie światowej dziko żyjące bobry zachowały się jedynie w dolinie Biebrzy. W celu ratowania gatunku i przywrócenia go przyrodzie Puszczy niezbędna okazała się reintrodukują. Do Kampinoskiego Parku Narodowego bobry sprowadzono w 1980 r. Obok zwiększenia bogactwa gatunkowego miały one skutecznie inicjować procesy renaturyzacji terenów zmeliorowanych i sprzyjać utrzymaniu środowisk bagiennych na terenie Parku. Sprowadzono tu 7 bobrów pochodzących znad jeziora Wigry, (4 maści czarnej i 3 brązowej), które wypuszczono 26 IV 1980 r. w górnym biegu Łasicy, w uroczysku Cichowąż. W drugiej połowie lat 80. zaczęto je obserwować w nowych, odległych miejscach. W latach 90. zasiedliły już niemal wszystkie cieki wodne. W 2004 r. ich populacja liczyła 25 rodzin.

Bobry są monogamiczne i łączą się w pary na całe życie. W jednej kolonii żyje 4–8 zwierząt: para rodzicielska i młode z 2–3 ostatnich miotów. Rodzina zajmuje cieki lub zbiorniki wodne o długości linii brzegowej od 1 do 4 km, w obrębie swego terytorium nie toleruje obcych osobników. Kampinoskie bobry przeważnie mieszkają w norach, które kopią w miejscach o stromych brzegach. Tylko niektóre rodziny żyją w żeremiach, czyli ułożonych z gałęzi kopcach o wysokości dochodzącej do 1,5 m. W celu podniesienia poziomu wody budują tamy z gałęzi uszczelnionych mułem i błotem.

Bóbr jest zwierzęciem roślinożernym, żywi się gałązkami, liśćmi i korą drzew liściastych. Aby je pozyskać podcina i obala drzewa, o średnicy nawet do 70 cm. Najchętniej ścinane są wierzby, osiki, topole, jesiony, dęby i brzozy, rzadziej olsze, wiązy i drzewa iglaste. Latem zjada też liście, bulwy i korzenie roślin zielnych. Na okres zimowy robi zapasy w postaci zatopionych gałęzi. Młode, przeważnie 3, rodzą się w V–VI. Nowo narodzone bobry są pokryte sierścią, mają otwarte oczy i już po kilku dniach potrafią pływać. Spędzają z rodzicami 2 lata, po czym trzecią wiosną opuszczają ich, aby założyć własne rodziny.