Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Mały biały domek miała moja ukochana Babcia, nie był drewniany tylko zbudowany z cegieł klejonych gliną. Pamiętam jak sama naprawiała ściany zaprawą zrobioną z gliny, później bieliła je wapnem. W głowie mam zapach śliwek i suszonych jabłek. W babcinym sadzie rosły śliwki węgierki i wielka stara jabłonka, która rodziła smaczne małe żółte jabłka w czarne kropki – kosztele. Często z Babcią Zosią leżałyśmy pod kosztelą i rozmawialiśmy o życiu. W sadzie rosła też mięta i rumianek. Babcia miała białą kuchnię węglową na czarnych nóżkach, na blasze często piekłyśmy kawałki ziemniaków, nazywałyśmy je talarki a w piekarniku suszyły się na blaszce wyłożonej słomą jabłka i śliwki. Śliwki zbierała późną jesienią, jak już robiły się takie wyschnięte i zaczynały się marszczyć. Wysuszone śliwki i jabłka wisiały w lnianym woreczku przy kuchni aż do świąt.

Jesień to czas wykopków, które już zawsze będą przypominały mi zapach pieczonych w łęcinie ziemniaków. Babcia miała mały kawałek ziemi, w okresie letnim podbierała ziemniaki specjalną motyką z zębami, a we wrześniu zamawiała kopaczkę. Pamiętam często boso ganiałyśmy po świeżo skopanej ziemi. Może to za sprawą wspomnień z dzieciństwa uwielbiam odwiedzać skanseny, lubię wracać myślami do tych ulotnych chwil spędzonych z Babcią.

Przed oczami mam tak bardzo żywy obraz mojej Babci, która siedziała na drewnianym stołeczku przy studni i pasła gęsi. Pamiętam też, jak Babcia je podskubywała i z pierza robiła poduszki. Biały puch unosił się wtedy po całym podwórku a gęsi głośno krzyczały, jakby chciały się wyżalić.

Kujawsko – Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce po raz pierwszy został udostępniony dla zwiedzających w 1993 roku. Do skansenu przeniesione zostały trzy zagrody, na które składają się chałupy, stodoły, chlewiki, obórki, stajnie i spichlerze. Na terenie parku etnograficznego odtworzone zostały stare zakłady rzemieślnicze – kuźnia, olejarnia i garncarnia oraz wiatrak koźlak.

W centrum skansenu znajduje się stara karczma, budynek szkoły i remiza strażacka. Uzupełnieniem krajobrazu są różnego rodzaju ogrodzenia, studnie z żurawiem, ule i piwniczki – ziemianki, a także nieodłącznie związane z pejzażem wsi kapliczki przydrożne. Niepowtarzalny klimat tworzą ogródki przydomowe, ze starymi odmianami kwiatów i tradycyjnymi ziołami oraz poletka uprawne i sady, wśród których spotkamy zwierzęta domowe i hodowlane.

Zagroda Kujawska – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Chałupa z 1780 roku zawędrowała do skansenu z Wielkiego Pułkowa. Jest typowym domem bogatego gospodarza z Kujaw. Chałupę zamieszkiwała dwupokoleniowa rodzina, Wnętrze zostało urządzone na przełom XIX/XX wieku. W sieni znajduje się szeroki komin z małymi drzwiami. Przy ścianie znajduje się bardzo ciekawy skojec dla kur wysiadujących jaja.

W izbie kuchennej na co dzień toczyło się życie rodzinne i towarzyskie. Z izby przechodziło się do alkierza, pomieszczenia pełniącego rolę sypialni. W usytuowanym na wprost wejścia „świętym ołtarzyku” umieszczona jest ludowa rzeźba Matki Boskiej Skępskiej, ozdobiona bibułkowymi rózgami. Pod sufitem wisi słomiany pająk.

Na krześle przy łóżku wisi wianek. Z Babcią zawsze wiłyśmy wianki, pamiętam, że kwitła wtedy koniczyna biała i różowa, robiłyśmy ich kilka i związywałyśmy wstążeczką. Poświęcone wianki Babcia wieszała w oknie. Przypomina mi się też zapach mięty, dzikiej róży i rumianku.

„Święcenie wianków to zwyczaj związany z tradycją ludową, kiedy na zakończenie oktawy Bożego Ciała święciło się go z przygotowanych polnych kwiatów i ziół, które zawsze odgrywały ważną rolę. Wianki poświęcone w czasie oktawy Bożego Ciała to symbol ludzkiej pracy, a także darów od Boga, które służą ludziom i wszelkim stworzeniom na ziemi.

Pierwotnie wianki wykonywano na Boże Ciało, obecnie jeśli jeszcze ten zwyczaj występuje, plecie się je na zakończenie oktawy Bożego Ciała. Wianki umieszczano na polowych ołtarzach, następnie kościelny umieszczał je w kościele. Po oktawie Bożego Ciała wianki zabierano do domów.

Zgodnie z wierzeniami ludowymi – wianki przewiązane tasiemką, wieszano obok drzwi wejściowych, w sieni lub w izbie nad świętym obrazem. Według wierzeń chroniły domostwo przed nieszczęściami, pożarem, uderzeniem pioruna i złymi mocami.

Poświęconego ziela nie można było wyrzucić. Należało je przechowywać przez cały rok, a po tym okresie spalić. Stary wianek zastępowano nowym.

Oprócz przygotowywania naparów, poświęcone zioła wykorzystywano, by skrócić cierpienie konających (sypiąc im pokruszone listki i kwiaty do łóżek), dać spokój zmarłym (kładąc rośliny do trumien), pomóc wyzdrowieć chorym zwierzętom (okadzając je) czy „odpędzić” dolegliwości kobiece (wieszając nad posłaniem wianek z macierzanki).

Święcenie wianków, ziół i kwiatów sprawia, że przypominamy sobie o bliskości natury oraz o odwiecznym związku człowieka z przyrodą. Zgodnie z tradycją rośliny, z których pleciemy wianki na zakończenie oktawy Bożego Ciała to mięta, macierzanka, rumianek, rozchodnik, kopytnik, jaśmin, koniczyna oraz dzika róża”.

Zagroda Kujawska z Zalesia – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Zagroda należała kiedyś do bogatego gospodarza z Kujaw. Obejmuje cztery budynki” chałupę, stodołę, budynek gospodarczy oraz budynek inwentarski z olejarnią. W obejściu znajduje się studnia z kołowrotem a przed stodołą kierat.

Chałupę przeniesiono z Zalesia, pochodzi z około 1840-1850 roku. Zamieszkiwała ją trzypokoleniowa rodzina. W budynku odnajdziemy dwie ślepe sienie. Od strony drogi, drzwi z lewej prowadzą do izby babci, z prawej do pokoju młodych. Mieszkanie młodych urządzono w modniejszym stylu.

Kuźnia – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Budynek zrekonstruowano na wzór kuźni z Chełmiec z około 1850 roku. Budynek posiada wyposażenie charakterystyczne dla tzw. kuźni gromadzkich, będących własnością wspólnoty – całej wsi. Kowal zatrudniany był na podstawie kontraktu, w którym określony był zakres obowiązków oraz wynagrodzenie. Wyposażenie typowe jest dla lat 30. XX wieku.

Wiatrak koźlak – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Profesor Jan Święch (najwybitniejszy specjalista w dziedzinie wiatraków) uważa, że wprawdzie cieśla powołuje wiatrak do życia ale to młynarz nadaje mu charakter.

„Najważniejszym momentem było budzenie do życia. Do wiatraka wchodził cieśla z młynarzem i pokazywał mu, jak działają poszczególne mechanizmy. Ta inicjacja kończyła się poświęceniem i nadaniem imienia”.

Ten wiatrak słupowy (koźlak) z 1870 roku przeniesiony został z Zadusznik, to najbardziej powszechny na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej typ młyna wietrznego. Konstrukcja zawieszona jest na nieruchomej odstawie zwanej kozłem , obracana jest wokół własnej osi.

O ile dobrze zapamiętałam ten nosi imię Kazimierz.

Szkoła – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Budynek szkoły wzorowany jest na obiekcie z Nowin. Znajdująca się w nim szkoła powszechna niższego stopnia łączyła funkcje dydaktyczne i mieszkalne. Z lewej strony znajdują się sale lekcyjne. W klasie odbywała się nauka łączona, wspólna dla klas I-IV, pod nadzorem jednej nauczycielki. W jednym roku znajdował się kącik higieniczny, w drugim „karny” z oślą ławką i grochem do klęczenia.

Z korytarza pierwsze drzwi na prawo prowadzą do kancelarii wyposażonej w szafę na dokumenty, biurko, maszynę do pisania, apteczkę. Drugie do mieszkania nauczycielki.

Karczma – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Karczmę pochodzącą z 1780 roku przeniesiono z Wielkiego Pułkowa. Składa się z wielkiej izby z przylegającej do niej pomieszczeniami do przechowywania zapasów oraz mieszkania karczmarza, Z sieni wybrukowanej kamieniami przechodzi się do izby karczemnej wyposażonej w stoły, ławy, bufet z wyszynkiem, serwantkę i półki. W rogu znajduje się trzon z otwartym paleniskiem, przy którym można się ogrzać lub osuszyć odzież. Z sieni wchodzi się do mieszkania karczmarza – Żyda wyznania mojżeszowego, o czym świadczy przybita mezuza.

Wyraz Mezuza w tłumaczeniu dosłownym oznacza „słupek drzwi”. Mezuza jest umieszczana po prawej stronie drzwi od strony wejścia do pomieszczenia. W wielu żydowskich domach tradycją jest kładzenie ręki na mezuzie podczas przechodzenia przez drzwi, a są tacy, którzy całują rękę, która ją dotknęła, odmawiając przy tym modlitwę  „Niech Bóg chroni moje wyjścia i powroty, teraz i w przyszłości.” Niektórzy mają dodatkową praktykę wychowywania swoich małych dzieci, aby ucałowały mezuzę przed pójściem spać.

Treść zapisana na zwoju zawiera dwa fragmenty Tory stanowiące część modlitwy „Szema Israel” (Słuchaj, Izraelu)  zapisane na jednym kawałku pergaminu w jednej kolumnie, w dwudziestu dwóch, równomiernie rozmieszczonych wersach. Ten pergamin nazywa się klaf.

Słuchaj, Izraelu! HaSzem Bóg nasz, HaSzem jest Jedyny.

Będziesz miłował HaSzem Boga twego,

z całego serca swego i z całej duszy swojej,

i z całej siły swojej.

Niechaj słowa te, które Ja ci dziś nakazuję,

będą na twoim sercu. Będziesz je wpajał twoim dzieciom

i będziesz o nich mówił, przebywając w swoim domu,

idąc drogą, kładąc się i wstając.

I przywiążesz je jako znak do swojej ręki,

i będą między twoimi oczyma,

i napiszesz je na bramach i na odrzwiach domu twe

Na pojemniku z mezuzą umieszcza się najczęściej imię Boga שדי – El Szaddaj („Wszechmocny”) lub tylko pierwszą jego literę, Szin ש. 

Zagroda Dobrzyńska – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Zagroda Dobrzyńska pochodzi z Kamiennego Smuga. Pobudowana została około 1760 roku. Chałupę zamieszkiwała trzypokoleniowa rodzina. Wnętrze urządzono na przełom XIX i XX wieku.

Dwór – Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

Obecny dwór w Kłóbce był drugą siedzibą Orpiszewskich herbu Junosza – właścicieli majątku w latach 1822 – 1945. Członkowie rodu uczestniczyli we wszystkich powstaniach narodowych. Dwór był własnością Orpiszewskich do wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji mieszkała w nim rodzina Niemców przesiedlonych z Łotwy. W latach 1945-1967 znajdowała się tu szkoła, przedszkole i mieszkania nauczycieli. Potem opustoszały dwór popadał w całkowitą ruinę. W 1997 roku powrócił do spadkobiercy – Bohdana Orpiszewskiego, który nie mając pieniędzy na odbudowę sprzedał go w 2004 roku prywatnym nabywcom. W 2010 roku zdewastowany dwór wraz z zabytkowym parkiem kupiło Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. W latach 2012 – 2014 obiekt odbudowano i adaptowano na muzeum.

Jak tu trafić?

Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce położony jest w samym centrum Polski, 6 km od węzła „Kowal” na autostradzie A1, w sąsiedztwie drogi krajowej nr 91 (80 km na północ od Łodzi i 25 km na południe od Włocławka).

 

Lubisz to co robię?  Będzie mi niezmiernie miło jeśli wypijemy razem kawę.