Ach te murale. Szlakiem łódzkiego street artu

Nie bez powodu od kilku lat Łódź nazywana jest miastem murali. Od jakiegoś czasu co roku powstają tu kolejne, wielkoformatowe dzieła sztuki. Tworzą je zarówno artyści polscy jak i zagraniczni . Najwięcej z nich powstało dzięki działalności galerii Urban Forms. Zaprasza ona artystów z całego świata, którzy ożywiają szare mury miasta.

Pojawienie się tak dużej liczby murali w pejzażu Łodzi nie jest przypadkowe. Podczas II wojny światowej Łódź nie uległa tak ogromnemu zniszczeniu jak np. Warszawa czy Gdańsk. Przed jej wybuchem jedną trzecią mieszkańców miasta stanowili Niemcy, posiadający ogromne fabryki, pałace i liczne kamienice. Z tego powodu w 1939 roku Łodzi oszczędzono niszczących bombardowań.

Łódź aby sprostać potrzebom rozwijającej się metropolii, zdecydowała się na wyburzenie wielu budynków. W taki właśnie sposób powstała Trasa P-p (ciąg ulic Zachodniej i Kościuszki) czy Trasa W-Z (al. Piłsudskiego i al. Mickiewicza). Z racji ogólnie panującej ciasnoty w centrum stosowano tzw. prześwietlenie zabudowy, co najczęściej wiązało się z wyburzeniem kamienic narożnych na skrzyżowaniach. Po rozbiórkach ukazało się mnóstwo ścian szczytowych, którymi natychmiast zainteresowały się rozmaite przedsiębiorstwa, pragnące prezentować na nich swoje reklamy.

Murale stały się pewnym sposobem na zamaskowanie często szpetnych ścian szczytowych, bocznych i innych, które nagle stawały się najbardziej eksponowanymi fragmentami budynków.

Po stanie wojennym nastały czasy kryzysu i stagnacji zmniejszyła się także liczba zamówień na wielkoformatowe reklamy. Ludzi drażnił fakt, iż promowano produkty, których prawie nie można było dostać. Koniec ery murali z czasów PRL-u przypada na przełom lat 80 i 90.

Ciekawie przedstawia się sprawa powrotu murali. W kilku przypadkach warstwa farby, którą zamalowano reklamę, albo odpadła płatami albo zwyczajnie spłynęła, odsłaniając dawne malowidło.

Łódzkie murale powróciły do świadomości łodzian za sprawą uroczystości związanych z otwarciem filii Muzeum Sztuki ms2. 22 listopada 2008 roku odbyła się wycieczka śladem murali.

[*Źródło: „Łódzkie murale Niedoceniona grafika użytkowa PRL-u” – Bartosz Stępień ]

Artur Rubinstein na muralu Eduardo Kobra na ścianie u zbiegu ulic Sienkiewicza i Traugutta w Łodzi

U zbiegu ulicy Sienkiewicza i Traugutta znajduje się najbardziej rozpoznawany łódzki mural. Brazylijski malarz Eduardo Kobra stworzył niepowtarzalne dzieło: Artura Rubinsteina robiącego zabawne miny. Pianista wychował się w kamienicy położonej niedaleko miejsca w którym znajduje się grafika z jego podobizną.

**Bajeczny, podwodny świat – zdobi fasadę Manufaktury Łódź**

Na fasadzie Manufaktury, z okazji 10-tych urodzin centrum powstał kolorowy mural autorstwa krakowskiego artysty Mikołaja Rejsa. Malowidło przedstawia bajeczny, podwodny świat.

Ściana na której powstał mural jest wielkości 10 piętrowego wieżowca – ma 36 metrów długości. Mural powstawał przez ostatnich 10 dni i jest efektem współpracy Łódzkiego Centrum Wydarzeń oraz Manufaktury.

“Każdy widzi tu coś innego i o to właśnie chodzi. Ale chciałbym zwrócić uwagę nie tylko na samą treść, ale i formę. To nie tylko pomalowana ściana – ona jest trójwymiarowa, więc zmieniłem ją w szufladę, która otwiera się i przenosi nas w nowy świat” – przekonuje Mikołaj Rejs

„- Istotną w tym projekcie była dla mnie historia miejsca, w którym miał powstać mural. Obecna Manufaktura powstała w złożonym, architektonicznym kompleksie fabryki włókienniczej z końcówki XIX wieku. Przy realizacji w miejscu z tak bogatą tożsamością, zrobiłem wizje lokalną, aby w projekcie nawiązać do historii i specyfiki otoczenia. Pierwszym elementem, który stanowi wprowadzenie do obrazu, jest szuflada inspirowana szufladą z maszyny Singera. Jest ona swoistą interakcją z zastaną przestrzenią i symbolicznym oknem, portalem. Nie chciałbym ograniczać możliwości interpretacji, ale można powiedzieć, że w szufladzie kontaktują się ze sobą różne światy i istoty z tych światów. Mamy na przykład postać ducha fabryki, który szyje na maszynie nić kodu DNA, która następnie jest niesiona przez „malowanego ptaka” do innego świata, by tworzyć z nich różne organizmy. Elementem, na który można zwrócić uwagę jest drugi, martwy ptak, którego odnajdują duchy po prawej stronie obrazu. Inicjują one wydobywanie materii fenomenologicznej w postaci pyłku, z którego inny duszek układa konstelacje. Na górze znajduje się 15 gwiazdozbiorów zwierząt, które symbolizują odradzanie się. Intencją było pobudzenie przechodniów do chwilowej refleksji, zatrzymania się w natłoku spraw i zastanowienie się nad rzeczami niecodziennymi, a także wzbudzenie empatii „- mówi Mikołaj Rejs.

Wielkoformatowy mural przy ulicy Roosvelta 5 przedstawia tańczącą parę, dzieło namalowali bracia Os Gemeos z Brazyliiy przy współpracy z hiszpańskim artystą o pseudonimie Aryz.

Bracia Os Gemeos w historii światowego graffiti i street artu są ewenementem. Artystyczny duet tworzą identyczni bracia bliźniacy z Brazylii – Gustavo i Otavio Pandolfo. Nazwa dwuosobowego kolektywu nawiązuje do ich pokrewieństwa – pochodzące z języka portugalskiego Os Gemeos oznacza po prostu „bliźniacy”.

Aryz to jeden z najmłodszych artystów street artu. Urodził się w 1988 roku w Palo Alto w Kalifornii, jednak już w wieku trzech lat przeniósł się z rodziną do hiszpańskiej Barcelony z którą związał swoją twórczość.

„Przesłanie jest dla mnie czymś drugorzędnym. Jeśli mam coś do powiedzenia, jest to warte zrealizowania, ale często moja sztuka wiąże się po prostu z przyjemnością tworzenia i niczym więcej lub z prostym faktem, że cieszy mnie łączenie kolorów. Kształt jest pretekstem do zastosowania w danym miejscu koloru. Nie przywiązuję wielkiej wagi do przekazu”

Aryz

[*Źródło: „Street art sztuka ulicy” Justyna Weronika Łabądź]

**Mural “Dominikański ” Niebieskie Ptaki (Vera Icon) –** **Łódź, ul. Pomorska 22**

Przy ulicy Pomorskiej 22 znajduje się jeden z siedmiu murali stworzonych z okazji 800 rocznicy powstania zakonu dominikanów. Mural nawiązuje do wizji świętego Dominika, który ujrzał drzewo z którego unosiło się wiele gatunków ptaków, rozlatujących się w różne strony świata. Miało być to wezwanie do głoszenia ewangelii w najróżniejszych zakątkach naszej planety.

[*Źródło: Przewodnik “Łódź” – Travelbook ]

Przy ulicy Nowomiejskiej 5 możemy obejrzeć jeden z najciekawszych łódzkich murali, grasują tu wielkie, czarno – białe łasice namalowane przez belgijskiego artystę o pseudonimie ROA.

Północną ścianę dawnej kamienicy Ryszarda Bechtolda przy ulicy Piotrkowskiej 152, już od wielu lat zdobi ogromny mural: 30 m długości i 20 m wysokości, zajmujący 960 metrów kwadratowych.

Graffiti stworzone zostało przez członków grupy „Design Futura”, którzy zużyli na swoje dzieło około 2 tysięcy puszek farby. Monumentalne malowidło przedstawia charakterystyczne akcenty miasta. Łódź z herbem unoszoną przez wysoką falę z kostki brukowej oraz zabytki Placu Wolności czyli dawnego Rynku Nowego Miasta: ratusz, świątynię pod wezwaniem Zesłania Ducha Świętego, pomnik Tadeusza Kościuszki, a także zabytkowy tramwaj. Mural łączy tradycję i nowoczesność.

[*Źródło: http://baedekerlodz.blogspot.com/2016/03/mural-przy-ulicy-piotrkowskiej-152.html ]

W Łodzi tylko trzy spośród dziesiątków murali zapadły głęboko w pamięć mieszkańców. Były to: marynarz Baltony, papieros i widoczny tu motyl Pewexu. Spośród tej trójcy do dzisiejszych czasów dotrwał jedynie motyl, który chcąc nie chcąc stał się mocnym symbolem ubiegłej epoki.

Mural powstał na przełomie wiosny i lata roku 1987 i zastąpił inny, niemal identyczny. Wcześniej znajdował się tu również motyl.

Znikające już z miejskich pejzaży peerelowskie murale reklamowe stanowią cenne źródło wiedzy o czasach, w których powstawały. Są też świadectwie awangardowych pomysłów twórców, którzy wyprzedzali swój czas alb demonstrowali sprzeciw wobec systemu pozwalającego zaistnieć tylko dziełom akceptowanym przez rządzących.

Kolorowa dziewczyna, symbolizująca wiosnę, ma prawie 20 metrów wysokości. Stworzył ją polski artysta Sainer ze znanej grupy ETAM Cru. „Primavera” była częścią jego pracy dyplomowej na ASP.

Początkowo włosy dziewczyny na muralu były niebieskie, ale z czasem straciły kolor i zostały siwe. Mural znajduje się przy ulicy Uniwersyteckiej 12.

**Mural „Łódź w pigułce” Ul. Piotrkowska 71, Łódź.**

Na kamienicy Juliusza Pfeiffera przy Piotrkowskiej 71 od strony pasażu Rubinsteina znajduje się mural „Łódź w pigułce”. Fresk przypomina ścianę budynku z bramą, oknami oraz balkonami, na których uwieczniono postacie zasłużone dla miasta Łodzi.

Autorem projektu muralu jest Krzysztof Jaśkiewicz. Postacie w konkursie „I ty możesz przejść do historii” zgłaszali łodzianie. Najczęściej typowali oni: Juliana Tuwima, Króla Władysława Jagiełłę oraz marszałka Józefa Piłsudskiego. Ostatecznego wyboru spośród 130 kandydatur dokonało jury, do którego zaproszono rektorów łódzkich uczelni.

Projekt czekał na realizację do 2000 r. Prace trwały od 28 sierpnia do 3 listopada.

31 postaci historycznych (sylwetki poniżej) uzupełnia wizerunek łódzkiego tkacza, anonimowego żyda i Lili Fontelli – ulicznego śpiewaka. Fresk odsłonięto 3 listopada 2000 r.