Szlachta na zagrodzie – Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu.

Interesującą atrakcją położonego nad rzeką Nurzec Ciechanowca – jest znakomite Muzeum Rolnictwa, znane z unikatowych kolekcji pisanek i ciągników. Warto tu przyjechać np. w trakcie Święta Chleba, w Niedzielę Palmową bądź w czasie konkursu gry na ligawkach.

Zespół pałacowy Starzeńskich jest najcenniejszym zabytkiem Ciechanowca. Stanął w drugiej połowie lat 70. XIX w. Ciechanowiecki skansen podzielony jest na dwie części. W północnej usytuowane są kościół ze wsi Boguty-Pianki oraz dworek drobnoszlachecki ze wsi Zaręby. Z kolei w części południowej turystów przyciąga młyn wodny z 1850 r (stoi w miejscu gdzie został zbudowany). W skład skansenu wchodzi łącznie około 50 obiektów. Wśród nich są chaty, maneże, kuźnia, stodoły, wiatrak, gajówka oraz spichlerze. Uzupełnieniem są zagospodarowane podwórza, gołębnik, kapliczka, pasieka. Drewniane domy „toną” w kwiatach.

Skansen cały w kwiatach.

Pełnia lata to chyba najlepsza pora żeby tu przyjechać, drewniane chaty dosłownie toną w kwiatach. Kwiaty Naszych Babć takie jak: ostróżki, malwy, firletki, rudbekie, różowe, niebieskie, fioletowe i żółte cieszą oko. Dla miłośników ogrodów to prawdziwa uczta dla oczu.

Znajdziemy tu też ogródki warzywne, pasiekę, sad. Dla mnie największa atrakcja to zwierzęta, dla których to miejsce jest prawdziwym domem. A dobytku strzeże dostojny „strach na wróble”.

Muzeum Pisanki, czyli drugie życie wielkanocnych jajek.

Największe w Polsce Muzeum Pisanki część Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka powstało w 2004 roku z ponad 1200 pisanek prywatnej kolekcji Państwa Ireny Stasiewicz-Jasiukowej i Jerzego Jasiuka z Warszawy, ofiarowanej w darze placówce ciechanowieckiej. Pisanki zbierane przez 35 lat tworzą bogaty zbiór wciąż uzupełniany nowymi okazami przywożonymi zarówno przez pracowników muzeum, jak i osoby odwiedzające wystawę.

W ciechanowieckim Muzeum Pisanki można obejrzeć ornamenty pisankowe wykonane różnymi technikami i naturalnymi farbami (niektórych już się dziś nie stosuje) i poznać sztukę zdobienia jaj. W kolekcji są pisanki „pisane” woskiem, malowane, oklejane kolorowym papierem, rdzeniem sitowia i kolorową włóczką, a nawet makiem i ziarenkami ryżu.

Są również pisanki z ptasich jaj innych niż kurze (nawet pingwina lub emu), a także z drewna lipowego, szklane, wytapiane i wykuwane, ażurowe – wykonane maszyną dentystyczną. Pisanki pochodzą z różnych regionów Polski, z Ziemi Huculskiej, Nowogródzkiej, są również ukraiński, rosyjskie, czeskie, morawskie, a także przywiezione z Chin, Japonii, Kenii i wielu innych krajów. Wzory pisanek są niesamowicie różnorodne – od popularnych kwiatowych, przez wizerunki zwierząt, znanych postaci, motywy religijne, aż po postacie bajkowe. Wydano też tematyczne tomiki poświęcone pisankom z kolekcji, m.in. pisankom podarowanych państwu Jasiukom przez zaprzyjaźnionych darczyńców, jajkom z wizerunkami osób uczonych, świętych, pisankom kresowym, łowickim i z województwa podlaskiego.

Skąd wzięła się tradycja malowania wielkanocnych jaj?

Jajko to symbol nowego życia, odrodzenia i przeciwdziałania złu. Dawniej nawet wkładano je do grobów, aby oczyścić zmarłego z grzechów. W starożytności było symbolem kultu religijnego, uważano, że jest początkiem wszystkiego. 

Co ciekawe, kiedyś na polskich wsiach, gdy po raz pierwszy wyprowadzono bydło w pole, na progu stajni kładziono jajko, które potem oddawano komuś biednemu z prośbą o modlitwę – żeby bydło dobrze się chowało i dawało dużo mleka. Poza tym, kiedy wybudowano dom, w każdy jego róg wkładano jajko – oczywiście na szczęście. 

Tradycja święcenia jaj zrodziła się w średniowieczu w środowisku klasztornym. W chrześcijańskiej symbolice jajko od początku było związane z Wielkanocą, nawiązywało do Zmartwychwstania Pańskiego. 

Tradycja malowania jaj jest bardzo stara. W starożytnym Egipcie podobno zdobiono jajka wizerunkiem skarabeuszy, w Chinach natomiast pokrywano je rysunkami ptaków i kwiatów. Wokół powstawania pisanek, tradycja ludowa utrwaliła wiele legend opartych na wątkach ewangelicznych. Pierwsze piękne pisanki miała ofiarować Piłatowi Matka Boska, aby uratować Jezusa od śmierci. Legend było wiele…

Nazwy barwionych jaj wielkanocnych pochodzą od sposobu, w jaki zostały wykonane – i tak mamy: malowanki, rysowanki, kraszanki lub byczki oraz pisanki. W pisankowym rysunku znajdziemy motywy stałe w całym kraju, a także właściwe tylko dla danego regionu. Na polskich wsiach malowanie pisanek dawniej było wyjątkowym rytuałem  – malowały je kobiety, najczęściej dziewczęta i młode mężatki. 

Niestety, dzisiaj tradycja malowania czy pisania jaj na Wielkanoc zanika. Najczęściej kupujemy gotowe barwniki lub naklejki – i też jest ładnie, ale te wykonane własnoręcznie zachwycają szczególnie. 

[*Źródło: J. Uryga, Rok polski […], s. 130-133.]

Młyn wodny w muzeum w Ciechanowcu.

Budynek zbudowany w drugiej połowie XIX wieku, pierwotnie wchodził w skład zespołu zabudowań dworskich rezydencji pałacowej Starzeńskich. Budynek z bali o konstrukcji węgłowej, kryty dachówką „esówką”, składa się z części mieszkalnej i przemysłowej. Całość założona na planie Litery ‘L’. Urządzenie młyńskie /rekonstrukcja/ poruszane kołem drewnianym podsiębiernym. Jedyny obiekt oprócz budynków murowanych istniejący in situ. W części przemysłowej ekspozycja urządzeń młyńskich, żaren, stęp, miar, wag, a w części mieszkalnej „Muzeum Chleba”.

Miejsce gdzie zatrzymał się czas – jak zaczarować wiatr.

Uwielbiam wiatraki, ten wiatrak typu koźlak zbudowany został na przełomie 1945/6 roku. Wiatrak koźlak to najstarszy i najprymitywniejszy typ wiatraka. Na ziemiach polskich pojawił się już w XIV wieku, najwcześniej w Wielkopolsce i na Kujawach. Kozioł stanowił usztywnienie tarczy nośnej z użyciem tzw. kozłów, czyli 4 zastrzałów, wczepionych w krzyżulce podwaliny (przyczesi), podtrzymującą słup stanowiący pionową oś przechodzącą przez środek ciężkości młyna; nastawianie wirnika do kierunku wiatru wykonywane było ręcznie za pomocą umocowanej do niego belki o odpowiedniej długości wokół której obracano całą konstrukcję wiatraka wraz z mechanizmem po to, aby jego śmigła, zwane też skrzydłami mogły przyjąć odpowiednie położenie w stosunku do napędzającego je wiatru.

Do obracania wiatraka służył drąg drewniany długości 8–9 metrów (tak zwany łogon lub dyszel) przytwierdzony jednym końcem do belek izbicowych  wewnątrz wiatraka, drugim oparty na odpowiedniej podpórce. Na jego zewnętrznym końcu znajdował się łańcuch przyczepiony do kołowrotu. Kiedy łogon zbliżał się do kołowrotu, przerywano nastawianie, odwijano łańcuch i przenoszono kołowrót na wcześniej przygotowane stanowiska, mogące utrzymać kołowrót w miejscu podczas pracy.

Czasami zamiast kołowrotu używano koni. Skrzydła napędzane siłą wiatru najczęściej poruszały urządzenia do przemiału zbóż na mąkę. Regulację prędkości obrotowej uzyskiwano zdejmując (aby zmniejszyć prędkość) lub dokładając (aby zwiększyć prędkość) na skrzydłach klepek. Koźlak był w stanie w ciągu 120 do 150 wietrznych dni roku zemleć od 60 do 90 ton ziarna.

Ja tu trafić ?

Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu

ulica: Pałacowa 5, 18-230 Ciechanowiec

Dojazd

• z Warszawy – (trasą do Białowieży) – przez Radzymin – Wyszków – Brok – Małkinię – Zuzelę – Nur
• z Olsztyna – przez Łomżę – Zambrów – Czyżew
• z Lublina – przez Międzyrzec Podlaski – Łosice – Siemiatycze
• z Białegostoku – przez Sokoły – Wysokie Mazowieckie
• z Białowieży – przez Hajnówkę – Bielsk Podlaski – Brańsk

Teren muzeum otwarty codziennie dla zwiedzających w następujących godzinach:

poniedziałki – 08.00 – 16.00
wtorek – piątek – 09.00 – 18.00
soboty, niedziele i święta 09.00 – 19.00
W dni powszednie kasa czynna w godz. 8.00 – 17.00, w weekendy i święta w godz. 9.00 – 18.00.
BILETY SĄ SPRZEDAWANE DO GODZINY PRZED ZAMKNIĘCIEM.