Samogród – „Tu leżą grzesznicy Kazimierz y Zuzanna”.

Na niewielkim wzniesieniu za cerkiewnym murem otoczona starymi lipami stoi pomalowana na brązowo cerkiew. Z drogi ciężko ją dostrzec, nie łatwo też tu trafić, cerkiew usytuowana jest około 250 metrów na południe od drogi Babiki – Suchinicze, z dala od zabudowań.

Obok cerkwi wśród drzew spoczywa otoczony metalowym płotkiem tajemniczy pomnik, na którym widnieje napis:

Tu leżą grzesznicy
Kazimierz y Zuzanna
Kanimierow-Wiszczyńscy.
Proszą o modlitwy.
Rok zejścia 1733 D.27. Julii
samey 1722 D.8. 7-bris

Płyta jest nowa, niedawno została wymieniona, na starej u dołu widniał charakterystyczny motyw trupiej czaszki ze skrzyżowanymi piszczelami.

Według miejscowego batiuszki tu spoczywają fundatorzy cerkwi. Wspomina on legendę, o człowieku, który zbłądził w pobliskim lesie, przysiągł sobie, że jeśli ktoś go wybawi z opresji to ufunduje w podzięce tu świątynie. Znalazł go wieśniak z Słojki i wskazał drogę. Nieznajomy dotrzymał słowa, ufundował w puszczy cerkiew i kazał pochować się obok niej.

W rzeczywistości „owi” grzesznicy byli właścicielami pobliskiego majątki Usnarz i długoletnimi kolatorami miejscowej świątyni unickiej (poprzedniczka obecnej cerkwi).

Trudno dokładnie stwierdzić, kiedy zbudowano cerkiew w Samogrodzie. Pierwsza wzmianka o samej cerkwi (a raczej o jej uposażeniu) pochodzi z 1709 roku. Wynika z niej, że Wiszczyńscy uczynili jakiś zapis na cerkiew samogrodzką już w 1709 roku. 1 listopada 1713 roku Samuel Mościcki, oboźny starodubowski wystawił akt funduszowy cerkwi w Samogrodzie. Wynika z tego, że cerkiew została wybudowana przed wystawieniem tego dokumentu. Dokument ten wspomina bowiem o cerkwi jaki już istniejącej, erygowanej i ufundowanej; istniała też plebania. Może zatem wspomniany zapis fundacyjny Wiszczyńskich i rok 1709 należy uznać za przybliżoną datę wybudowania cerkwi.

Kazimierz Wiszczyński zmarł w 1733 roku, jak głosi napis na płycie epitafijnej. Zapewne swoim testamentem zapisał jakieś sumy pieniędzy na cerkiew, bowiem źródła parafialne jemu przypisywały wzniesienie świątyni z 1733 roku. Jego żoną była Zuzanna z Kanimerów, zmarła w 1722 roku.

Obecna cerkiew parafialna zbudowana została w 1867 roku, obok starej pounickiej, którą rozebrano. W Wierzchlesiu w 1869 roku postawiono drewnianą cerkiew z drewna po byłej cerkwi samogrodzkiej.

[*Źródło: Grzegorz Ryżewski „Z dziejów cerkwi w Samogrodzie” „Biuletyn Konserwatorski Wojewdztwa Podlaskiego” 22,216, s. 122-142]

Lubisz to co robię?  Będzie mi niezmiernie miło jeśli wypijemy razem kawę.