-
Orla Орля dawne żydowskie miasteczko. Kulturowy tygiel Podlasia.
Pierwszy raz Orlę odwiedziłam na początku października, słońce już prawie całkowicie zaszło za chmury, a ja tak bardzo chciałam zobaczyć słynną synagogę. Telefon ciągle się wieszał a w wyszukiwarce w podpowiedziach tylko Orla szeptucha. Czytając o szeptuchach i podlaskiej magii, wyobrażałam sobie Orlę jako maleńką wioskę ze starymi drewnianymi domkami, chylącymi się ku ziemi. Sama nie wiem czemu. Może chciałam przenieść się do krainy magii, do czasów kiedy to znachorzy leczyli ludzi. Do czasów kiedy na ludzkie troski i choroby najlepszym lekiem była modlitwa i mieszanka ziół. Tego nie wiem. Komórka prawie rozładowała mi się do zera a ładowarka samochodowa przestałą działać. Przy samym wjeździe do Orli jadąc od strony…
-
Samogród – “Tu leżą grzesznicy Kazimierz y Zuzanna”.
Na niewielkim wzniesieniu za cerkiewnym murem otoczona starymi lipami stoi pomalowana na brązowo cerkiew. Z drogi ciężko ją dostrzec, nie łatwo też tu trafić, cerkiew usytuowana jest około 250 metrów na południe od drogi Babiki – Suchinicze, z dala od zabudowań. Obok cerkwi wśród drzew spoczywa otoczony metalowym płotkiem tajemniczy pomnik, na którym widnieje napis: Tu leżą grzesznicyKazimierz y ZuzannaKanimierow-Wiszczyńscy.Proszą o modlitwy.Rok zejścia 1733 D.27. Juliisamey 1722 D.8. 7-bris Płyta jest nowa, niedawno została wymieniona, na starej u dołu widniał charakterystyczny motyw trupiej czaszki ze skrzyżowanymi piszczelami. Według miejscowego batiuszki tu spoczywają fundatorzy cerkwi. Wspomina on legendę, o człowieku, który zbłądził w pobliskim lesie, przysiągł sobie, że jeśli ktoś go…
-
Szczyty-Dzięciołowo maleńka wioska “wielkich ludzi”.
Szczyty-Dzięciołowo to maleńka wioska położona zaledwie 6 km na północ od Orli i 12 km na wschód od Bielska Podlaskiego. Na samym jej końcu, na niewielkim pagórku w sąsiedztwie prawosławnej cerkwi stoi przepiękna rzeźba św. Jana Nepomucena. Święty, którego nazwisko mam zawsze problem wymówić uważany jest za patrona mostów, opiekuna życia rodzinnego, orędownika dobrej spowiedzi, sławy i honoru. Według tradycji ludowej był świętym, który chronił pola i zasiewy przed powodzią, ale również i suszą. Dlatego figury św. Jana Nepomucena można spotkać jeszcze dzisiaj przy drogach w sąsiedztwie mostów, rzek, ale również na placach publicznych i kościelnych oraz na skrzyżowaniach dróg. Choć kult świętego znany jest na całym świecie, niektórzy wciąż…
-
Dubicze Cerkiewne niebie(/ań)ska wieś – w poszukiwaniu trójlistnej koniczyny.
Południowa część Białostocczyzny to kraina kolorowych cerkwi, drewnianych domów i przydrożnych krzyży. Najwięcej jest ich w okolicach Bielska Podlaskiego i Hajnówki. Cerkwie niebieskie, granatowe, szafirowe a także zielone i brązowe dosłownie wyrastają tu z ziemi. Jeśli cerkiew jest poświęcona Matce Boskiej lub Archaniołowi Michałowi to ma kolor niebieski, kolor zielony jest związany z Duchem Świętym, a brązowy poświęcony jest męczennikom. Niebieski to kolor nieba to również symbol nadziei i tajemnica bytu. Dubicze Cerkiewne leżą zaledwie 13 km na południowy zachód od Hajnówki. We wsi znajdują się cztery ulice: Główna, Parkowa, Osiedlowa i Leśna. Zwyczajowo Dubicze dzielą się na trzy części: Krynyczyna, Seło i Turki. Mówi się, że wieś została założona…
-
Saki – jedna z najpiękniejszych cerkwi na Podlasiu.
Na samym końcu wsi, na wzgórzu porośniętym sosnowym lasem stoi jedna z najpiękniejszych podlaskich cerkwi. U podnóża znajduje się źródło – studnia, około stu metrów z prawej strony płynie strumyk, którego brzegi porosły olszyną. Cisza, słychać tylko odgłosy drzew, ostatnie promienie słońca delikatnie wędrują po starych kamiennych krzyżach. Na myśl przychodzi mi święta Góra Grabarka – “Wzgórze Pokutników”. Z miejscem tym wiąże się legend, którą z pokolenia na pokolenia przekazywali sobie mieszkańcy wsi. Otóż w czasie najazdu tatarskiego jeden z mieszkańców został wzięty w jasyr. Pracował w piekarni i wielokrotnie posługiwał się drewnianą deską, którą osłaniał otwór pieca. Okazało się, że deską była ikona św. Dymitra Sołuńskiego. Ta profanacja była…
-
Milejczyce – świątynie trzech wyznań. Zaprzeczenie polskiego antysemityzmu.
Dawny kurort letniskowy, a dziś trochę zapomniane Milejczyce leżą 15 km na południowy zachód od Kleszczel. Milejczyce w XVI w. stanowiły ważny węzeł komunikacyjny na trakcie Mielnik – Bielsk Podlaski. 14 maja 1516 roku Milejczyce otrzymały miejskie prawo magdeburskie z rąk króla Polski Zygmunta I Starego, który kazał tu zbudować stację królewską, argumentując: ”otrzymania dobrego stanu dla zatrzymania się w połowie drogi między Mielnikiem a Bielskiem Podlaskim.” W czasie potopu szwedzkiego miasto zostało doszczętnie zniszczone. Od tego momentu miejscowość coraz bardziej traciła na znaczeniu, aż wreszcie utraciła swoją pozycję. Po I wojnie światowej Milejczyce straciły prawa miejskie i już ich nie odzyskały. W okresie międzywojennym miejscowość zyskała status miejscowości letniskowej.…
-
Różanystok – “Zielona Willa” i Matka Boska różami pachnąca.
W ciągu zaledwie tygodnia w Różanymstoku pożółkły liście i przyszła jesień. Byłam tu tydzień temu i było jeszcze zielono. Na wiosnę pięknie pachnie tu jaśminem i stokrotkami, później wszędzie roznosi się słodki zapach lipy, kwitną lilie. Początek jesieni a jeszcze pięknie kwitną róże. Krzywy Stok, tak pierwotnie nazywał się Różanystok, to nieduża miejscowość położona na Podlasiu, niecałe 60 kilometrów od Białegostoku i 26 kilometrów od Sokółki, kiedyś majątek Tyszkiewiczów. Maleńka wioska, w której dzieją się wielkie rzeczy, a wszystko to za sprawą cudownego obrazu i odrobiny ludzkiej wiary. Otóż wszystko rozpoczęło się w roku 1652, kiedy to Szczęsny i Eufrozyna Tyszkiewiczowie przywieźli do swej rezydencji w Krzywym Stoku, namalowany w Grodnie obraz Matki Bożej. Namalował go…
-
Święta Góra Grabarka, tzw. “Wzgórze Pokutników” na Podlasiu.
Święta Góra Grabarka to miejsce, gdzie od stuleci podążają prawosławni pielgrzymi. Jej najstarsze dzieje nie są znane. Góra zasłynęła w 1710r., kiedy epidemia cholery szalała na terenach Podlasia. W tym czasie pewnemu starcowi we śnie zostało objawione, że ratunek można znaleźć na pobliskim wzgórzu. Wierni poszli za głosem Bożym, przynosząc ze sobą krzyże. Z modlitwą obmywali się i pili wodę ze źródełka. Według kroniki siemiatyckiej parafii ratunek od choroby znalazło wówczas ok. 10 tys. ludzi. W podzięce Bogu za cud zbudowano na tym miejscu drewnianą kapliczkę Przemienienia Pańskiego. Cerkiew przebudowywana, remontowana, upiększana dotrwała do 1990r, kiedy to podpalona spłonęła doszczętnie. Nowa cerkiew została wyświęcona w 1998r. Jest już murowana. W…
-
Puchły – najpiękniejsza cerkiew w “Krainie Otwartych Okiennic”.
Obecna świątynia jest jednym z najpiękniejszych obiektów sakralnych doliny Narwi. Nie jest to jednak pierwsza cerkiew w tym miejscu. Powstanie pierwszej świątyni wiąże się z ludową legendą o objawieniu w XVI w. cudownej ikony Matki Boskiej Opiekuńczej. Na niewielkim wzgórzu, na którym stoi obecna cerkiew, rosła olbrzymia lipa. Pod nią w szałasie zamieszkał stary człowiek cierpiący na obrzęk nóg. Kiedy pewnego dnia modlił się bardzo żarliwie pod drzewem, zobaczył na jego wierzchołu obraz Matki Bożej. Wkrótce potem wyzdrowiał. Miejsce to zwano od tej pory Puchły – nazwa pochodzi od słowa „opuchli”, którym określano w lokalnej gwarze m.in. opuchnięte kończyny. Inny przekaz mówił, że ikona objawiała się wszystkim mieszkańcom wioski proszącym…
-
Ciełuszki – ciąg dalszy niezwykłej Krainy Otwartych Okiennic.
Od niedawna na Podlasiu pojawiła się nowa kraina nazywana Krainą Otwartych Okiennic. Wymyślili ją członkowie Północnopodlaskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Nazwa wsi nawiązuje do wyglądu tutejszych drewnianych domów z bogato zdobionymi szczytami, narożnikami i okiennicami. “Laubzegowy” ( laubzega – dawny rodzaj piły do drewna) styl został przez mieszkańców przyniesiony z terenów Rosji. W okresie I wojny światowej przebywali oni na przymusowych przesiedleniach. Pomysłodawcy zaliczyli do Krainy Otwartych Okiennic trzy wsie: Soce. Trześciankę i Puchły. Jeśli ruszymy w dół Narwi na zachód od Puchłów, odkryjemy ciąg dalszy niezwykłej krainy. Kolejne wsie wg. mnie które powinny należeć do tej niezwykłej krainy to ” Ciełuszki i Kaniuki. Ludzie tu żyją w pięknych domach, w…
