Dubicze Cerkiewne niebie(/ań)ska wieś – w poszukiwaniu trójlistnej koniczyny.

Południowa część Białostocczyzny to kraina kolorowych cerkwi, drewnianych domów i przydrożnych krzyży. Najwięcej jest ich w okolicach Bielska Podlaskiego i Hajnówki. Cerkwie niebieskie, granatowe, szafirowe a także zielone i brązowe dosłownie wyrastają tu z ziemi.

Jeśli cerkiew jest poświęcona Matce Boskiej lub Archaniołowi Michałowi to ma kolor niebieski, kolor zielony jest związany z Duchem Świętym, a brązowy poświęcony jest męczennikom. Niebieski to kolor nieba to również symbol nadziei i tajemnica bytu.

Dubicze Cerkiewne leżą zaledwie 13 km na południowy zachód od Hajnówki. We wsi znajdują się cztery ulice: Główna, Parkowa, Osiedlowa i Leśna. Zwyczajowo Dubicze dzielą się na trzy części: Krynyczyna, Seło i Turki.

Mówi się, że wieś została założona przez wschodniosłowiańskie plemię Krywiczów, którzy przywędrowali w te strony z północnej Litwy.

Pierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi z roku 1553, kiedy to król Zygmunt August wydał przywileje na budowę cerkwi. Dubicze, nazywane w tym czasie również Żarywiec, należały do dzierżawy kleszczelowskiej i liczyły 60 włók gruntu.

Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „dub” po białorusku dąb to od legendarnego dębowego zagajnika. Drugi człon nazwy przypomina o wielowiekowej tradycji związanej z istnieniem cerkwi, będącej we wsi „od zawsze”.

Legenda mówi, że świątynia p.w. św. Piotra i Pawła górowała ponad wsią, wzniesiona została na wzgórzu koło uroczyska Bachmaty, w pobliżu rzeki Orlanka.

Losy cerkwi owiane są tajemnicą – jedni twierdzą, że cerkiew doszczętnie spłonęła, że z pożaru ocalała tylko ikona Opieki Matki Boskiej, którą z ognia wyrwał wiatr i poniósł do miejsca, gdzie stoi obecna cerkiew; drudzy z kolei twierdzą, że cerkiew zapadła się pod ziemię, co miało być karą za grzechy. Ponoć po dziś dzień, 12 lipca na św. Piotra i Pawła, gdy przyłożymy ucho do ziemi, usłyszymy bicie cerkiewnych dzwonów.

W miejscu pierwszej cerkwi stoi kamienny krzyż z wyrytą datą 1902, zaś parafia prawosławna p.w. Opieki Przenajświętszej Marii Panny, została zbudowana tu w XVIII w. Znajdująca się obecnie we wsi cerkiew budowana była w latach 1946-1953 na miejscu spalonej w 1941 roku świątyni z 1729 roku.

Tuż obok cerkwi stoi drewniana, kryta strzechą szkoła z początku XX wieku. Zaadoptowana została na Izbę Kultury i Tradycji OSP. Wewnątrz można podziwiać wyposażenie klasy oraz sprzęt strażacki.

„Niebieskie koniczynki” – zabytkowy cmentarz prawosławny w Dubiczach Cerkiewnych.

W Dubiczach Cerkiewnych koniecznie trzeba odwiedzić zabytkowy cmentarz prawosławny, znajduje się on po lewej stronie, przy samej drodze prowadzącej do Orli. Niebieskie krzyże umieszczone w leśnym krajobrazie robią niesamowite wrażenie.

Zakończenie ramion krzyża wyprofilowane jest w kształcie trójlistnej koniczynki. Możliwe, że trójlistna forma koniczyny, która przeszła do sztuki kościelnej, miała odniesienie do Trójcy Świętej.

Nagrobki w kształcie koniczynki robił przez 40 lat pan Dymitr Dzida z Tofiłówki. Niebieskie nagrobki składają się z cementowych krzyży – trójlistnych koniczynek (czasem żelaznych) i nagrobnych płyt w kształcie trumien. Niektóre mają też kolor granatowy albo zielony. Każdy z nich jest ozdobiony wstążką, głównie niebieska, fioletową, czasem żółtą. Na niektórych wiszą wieńce ze sztucznych kwiatów.

Tradycja zdobienia krzyży związana jest z ogromną rolą jaką w życiu naszych przodków odgrywał ręcznik. Towarzyszył im od narodzin, aż do śmierci. Do dnia dzisiejszego możemy spotkać na Podlasiu krzyże przydrożne, na których powiewa, ręcznie haftowany ręcznik ludowy. W symbolice ręcznika splatają się zatem ze sobą radość i smutek, życie i śmierć.

Dubicze Cerkiewne to istnie niebie(/ań)ska wieś, miejscowi twierdzą, że niebieski to kolor bardziej święty. Jeśli będą go mieli więcej dookoła to będzie mniej zła na świecie …..