Trześcianka – staroruska wieś w Krainie Otwartych Okiennic.

Trześcianka to staroruska wieś z piękną drewnianą zabudową. Zachowała ona rozplanowania z XVI w. Zabytkowy układ przestrzenny wsi objęty jest ochroną konserwatorską.

Dla uporządkowania stosunków własnościowych w królewszczyznach Wielkiego Księstwa Litewskiego królowa Bona zarządziła w XVI w. przeprowadzenie tzw. pomiary włócznej. Była to w owym czasie jedyna, taka wielka reforma agrarna w Europie. Pomiarowa wprowadziła nowy podział gruntów wiejskich, zupełnie zmieniła wielkość wsi i  jej kształt. Od tej pory wieś charakteryzowała się wąskimi i „długimi” działkami od 0,5 km do 1 km, co przesądziło o typie zabudowy zagrodowej, czyli sposobie lokowania budynków gospodarczych względem siebie i domostw względem drogi. W tym typie zabudowy – szeregówce, domy stoją szeregiem, węższym bokiem, tzw. szczytem do drogi.

Wcześniej jednak, w XV w. , powstał tu dwór Trościanica przy szlaku z Litwy do Korony. Ślady ssawnego dworu istnieją do dziś jako wzgórek nazywany przez mieszkańców pobliskiej wsi Zamczyskiem. Wieś została założona nieco później w XVI w. Nazwa Trześcianka (Trościanica) wzięła się od rzeki lub stawu porośniętego trzciną.

W centrum wsi na zadrzewionym placu otoczonym białym murem, znajduje się zabytkowa drewniana cerkiew parafialna p.w. św. Michała Archanioła. Zbudowano ją w latach 1864-1867. Parafia we wsi istniała już w 1541 r.

Historia budowy świątyni wiąże się z pewną legendą, która głosi, iż dawno temu pewien mężczyzna kupił u Żyda drewno pod budowę domu. Gdy przeciął jedną belkę, posypały się z niej złote monety, które mężczyzna postanowił przeznaczyć na budowę cerkwi. Dzięki jego pomocy finansowej a także dzięki składkom parafian wybudowana została piękna świątynia stojąca w tym miejscu do dnia dzisiejszego.

Niegdyś na wieży cerkiewnej znajdował się zegar, który ponoć zawsze wskazywał godzinę dziewiątą, jednak podczas szalowania dzwonnicy zegar zakryto. Przyglądając się cerkwi dokładniej można zauważyć, iż brakuje kawałka krzyża na znajdującego się na dzwonnicy. Ponoć w czasie II wojny światowej niemiecki żołnierz celując w krzyż zniszczył go.

Trześcianka ma duże tradycje jako ośrodek światy cerkiewnej. W 2 poł. XIX w. i na początku XX w. parafia w Trześciance była znanym i prężnym ośrodkiem szkolnictwa cerkiewnego. Działało tu m.in. seminarium przygotowujące nauczycieli do pracy w szkołach cerkiewno-parafialnych. Do 1915 r. wykształciło ono kilkuset pedagogów.

Warto zwrócić uwagę na ciekawą architekturę domów. Część domów we wsi nie ma okien od strony ulicy. W tej części budynku (od strony północnej) umieszczono tzw. komorę, czyli tzw. nieogrzewane pomieszczenie do przechowywania m.in. żywności. Większość domów ma ażurowe dekoracje wycinane w deskach. Drewniane ornamenty przybierają różną formę i umieszczone są wokół okien, na węgłach domów wiatrownicach.

Typowe okno ozdabiają nadokienniki (na górze) lub podokienniki (na dole). Dekoracje dopełniają okiennice. Wszystkie elementy malowane są żywymi, kontrastowymi kolorami. Ozdobnie szalowane są też szczyty domów lub ich zręby .

Stara malownicza zabudowa Trześcianki i dwóch pobliskich wsi Soce i Puchły ze względu na dobrze zachowany układ przestrzenny, typowy dla regionu kształt zagród oraz występowanie domów z bogatym zdobnictwem snycerskim uzyskała miano Krainy Otwartych Okiennic. W pozostałych wsiach ziemi hajnowskiej również zobaczymy piękne dekoracje snycerskie na domach.

[* Źródła : Tablica informacyjna przy Cerkwi św. Michała Archanioła – Trześcianka ]

[*Źródła : http://www.portals.narew.gmina.pl/solectwa-i-soltysi/90-trzescianka ]

Trześcianka jest największą wsią w Krainie Otwartych Okiennic. Kryje wiele pięknie zdobionych drewnianych chat, pochodzących głównie z przełomu XIX i XX wieku, 10 z nich wpisanych zostało do ewidencji konserwatorskich. Najpiękniejszym budynkiem we wsi nie jest chata ale zielona cerkiew pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Zielony kolor w prawosławiu symbolizuje ducha świętego. Wiele chat ma niebieskie zdobienia, a niebieski to kolor Matki Boskiej.

To miejsce Nas urzekło do tego stopnia, że wracamy tu już pod koniec czerwca, chcemy spędzić w Krainie Otwartych Okiennic „Otwartych Serc” Nasz dwutygodniowy urlop.